Robert Bońkowski – Kroatystyka

dr hab. Robert Bońkowski
stanowisko: adiunkt
zakład: Zakład Badań Kontrastywnych i Glottodydaktyki
e-mail: robert_bon@o2.pl
gabinet: 4.50

Monografie:

1/ Chorwackie słownictwo sportowe, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1999, ss. 161.

2/ Słowianie środkowopołudniowi na przełomie XX i XXI wieku. Język – Religia – Naród – Państwo, Agencja Artystyczna PARA – Uniwersytet Śląski, Katowice 2010, ss. 351

Rozwiń

Streszczenie: Po rozpadzie Jugosławii i usamodzielnieniu w ostatniej dekadzie XX wieku Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny i Macedonii oraz w 2006 roku Czarnogóry i, automatycznie, Serbii stajemy się świadkami nowego etapu społeczno-polityczno-kulturowego Słowian środkowpołudniowych. Wszystkie narody konstytucyjne byłej Jugosławii posiadają dziś (lub współposiadają) organizmy państwowe, własne prawodawstwo, prowadzą własną politykę wewnętrzną i zewnętrzną i są pełnoprawnymi członkami społeczności międzynarodowej. Każde z nich stara się o członkostwo w Unii Europejskiej lub też, jak obecnie Słowenia, do niej należy. W akcesji do Unii upatrują zagwarantowanie i pielęgnowanie swojej niezależności kulturowej, religijnej i językowej – ogólnie mówiąc tożsamościowej, przy jednoczesnym zbliżeniu i ujednoliceniu politycznym i ekonomicznym. To właśnie prawo każdego narodu lub grupy etnicznej do własnego języka traktowane jest jako jedno z najistotniejszych praw człowieka. Imienne wskazanie przez poszczególne narody południowosłowiańskie ich oficjalnych języków urzędowych w republikach i prace kodyfikacyjne stoją też w zgodzie z deklaracjami praw człowieka i Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych.
Współczesne organizmy państwowe – Republika Chorwacji, Republika Czarnogóry i Republika Serbii oraz Bośnia i Hercegowina funkcjonują jako niezależne państwa. Wysuwane przez pewne kręgi obawy związane z rozpadem Jugosławii, które miałyby spowodować paraliż lub nieudolność państw, w stosunku do trzech pierwszych okazały się nieprawdziwe. Jak pokazuje rzeczywistość istnieją i funkcjonują one podobnie, jak inne państwa demokratyczne – z własną władzą ustawodawczą, wykonawczą, parlamentami, sądami z jednej strony, a z drugiej zaś dopiero teraz każde z nich ma możliwość nieskrępowanego wpływania i kreowania własnej polityki językowej. Niepokoi jedynie charakter i struktura Bośni i Hercegowiny, nieprzystająca do realiów społeczno-politycznych na tym obszarze. Trudno dziś orzec, jaka będzie przyszłość narzuconego przez społeczność międzynarodową w układzie pokojowym z Dayton w 1995 roku ustroju państwa. Obserwując jednak politykę wszystkich trzech narodów konstytucyjnych (w tym językową) struktura ta wydaje się być silnie konfliktogenna i nie przystaje do standardów europejskich XXI wieku.
Nowe państwa bałkańskie zaistniały na arenie międzynarodowej w takim kształcie (lub w ogóle) po raz pierwszy. Z większym lub mniejszym powodzeniem włączyły się w ogólne zasady funkcjonowania współczesnej Europy i świata. Poza Kosowem stały się członkami Organizacji Narodów Zjednoczonych. Każde z nich spostrzegło swoje miejsce w jednoczącej się Europie, w strukturach Unii Europejskiej i NATO. Dlatego też w związku z tym m.in. wypracowały standardy dotyczące podstawowych praw jednostki zbliżone (lub identyczne) do tych, które z powodzeniem stosowane są przez narody demokratyczne. Zagwarantowały w swoim ustawodawstwie poszanowanie praw większości, jak i mniejszości narodowych. Stworzyły zatem ramy prawne i umożliwiły ochronę, wykorzystanie i rozwijanie języka (tak w urzędach, mass mediach, jak i w szkolnictwie) nie tylko narodom konstytucyjnym, ale, co istotne, także mniejszościom narodowym.

Artykuły (opublikowane):

1/ Próby różnicowania języka „serbsko-chorwackiego” na przykładzie języka Bośniaków, [w:] Język wobec przemian kultury, red. E. Tokarz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1997, s. 61-67.

2/ Śląska slawistyka (współautor D. Markiewicz), [w:] Utopia w językach, literaturach i kulturach Słowian, t. I Ze świadomości utopijnej refleksji językowej, red. E. Tokarz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1997, s. 22-42.

3/ Słowiański astronomiczno-matematyczny podział doby, [w:] W kręgu kultury Słowian, red. E. Tokarz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1999, s. 193-198.

4/ Chorwackie złożenia rzeczownikowe (na przykładzie terminologii sportowej), [w:] Języki słowiańskie dziś. Nowe fakty. Nowe spojrzenia. Księga pamiątkowa poświęcona profesorowi Michałowi Blicharskiemu, red. H. Fontański, E. Straś, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2001, s. 89-95.

5/ Słowiańskie nazwy dni tygodnia, [w:] Z zagadnień literatury, kultury i języka. Studia ofiarowane Profesorowi Edwardowi Możejce, red. B. Tokarz, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 2002, s. 247-254.

6/ Rodzaje i funkcje zestawień we współczesnej chorwackiej leksyce sportowej, [w:] Nadzieje i zagrożenia. Slawistyka i komparatystyka u progu nowego tysiąclecia, red. J. Zarek, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2002, s. 494-503.

7/ Sposoby angielskich adaptacji morfologicznych w standardzie chorwackim, [w:] Narodowy i ponadnarodowy model kultury. Europa Środkowa i Półwysep Bałkański, red. B. Zieliński, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2002, s. 305-318.

8/ Łacińskie nazwy miesięcy i ich miejsce dzisiejszej słowiańszczyźnie, [w:] Śląskie studia lingwistyczne, red. K. Kleszczowa, J. Sobczykowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2003, s. 345-350.

9/ Złożenia imienne o odcieniu sportowym w języku chorwackim, [w:] Języki i tradycje Słowian, red. E. Tokarz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2003, s. 68-76.

10/ Prefiksacja czasowników chorwackich o znaczeniu przestrzennym, [w:] Cywilizacja – przestrzeń – tekst. Słowiańska topografia kulturowa w języku i literaturze, red. L. Miodyński, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2005, s. 272-279.

11/ Chorwackie perfektywizowane czasowniki pochodzenia angielskiego, [w:] Z małą ojczyzną w sercu. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Zdancewiczowi, red. M. Walczak-Mikołajczakowa, B. Zieliński, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2005, s. 319-326.

12/ Słowianie południowi i ich języki po rozpadzie Jugosławii, [w:] Jaka Europa? „Świat i słowo: filologia, nauki społeczne, filozofia, teologia”, nr 2 (5)/2005, red. A. Będkowska-Kopczyk, Akademia Techniczno-Humanistyczna – Instytut Teologiczny im. Św. Jana Kantego, s. 199-218.

13/ Słowiański naturalny podział doby, [w:] Językowy Świat Słowian. Prace dedykowane Panu Profesorowi Dragiemu Stefaniji „Rozprawy Naukowe Wydziału Humanistyczno-Społecznego ATH” nr 1, red. E. Tokarz, Wydawnictwo ATH, Bielsko-Biała 2006, s. 67-73.

14/ Pismo Chorwatów – historia i współczesność, [w:] Świat techniki i humanistyki. Prace dedykowane Panu Profesorowi dr. hab. inż. Markowi Trombskiemu, Rozprawy Naukowe Akademii Techniczno-Humanistycznej” nr 1, red. E. Tokarz, Wydawnictwo ATH, Bielsko-Biała 2007, s. 115-119.

15/ Zapożyczenia niemieckie w języku chorwackim, [w:] Nasza środkowoeuropejska „ars combinatoria”, red. nauk. K. Pieniążek-Marković, G. Rem, B. Zieliński, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2007, s. 477-488.

16/ Najnowsze zmiany w języku chorwackim, [w:] Polska i Chorwacja w Europie Środkowej. Integracja europejska w tradycji i przyszłości, red. P. Żurek, Wydział Humanistyczno-Społeczny ATH, Bielsko-Biała 2007, s. 357-363.

17/ Nastava srpskog i hrvatskog jezika na poljskim univerzitetima na kraju XX i početku XXI veka (srbistika u odnosu na kroatistiku na Šleskom univerzitetu, [w:] Obrazovanje i usavršavanje nastavnika. Oblici i modeli, red. N. Potkonjak, K. Špijunović, M. Kundačina i inni, Univerzitet u Kragujevcu, Učiteljski fakultet u Užicu, Užice 2008, s. 275-286.

18/ Była Jugosławia wobec Unii Europejskiej – języki, tradycje, kultura (na przykładzie większościowych wspólnot katolickich), [w:] Cyryl i Metody w duchowym dziedzictwie Słowian, red. P. Sotirov, Wydawnictwo Podlaskiej Fundacji Wspierania Talentów, Biała-Podlaska 2009, s. 163-174.

19/ „Deklaracja o nazwie i sytuacji chorwackiego języka literackiego” z 1967 roku (jeszcze o okolicznościach powstania i następstwach, [w:] Chorwacja lat siedemdziesiątych XX wieku. Kultura – Język – Literatura, red. L. Małczak, P. Pycia, Uniwersytet Śląski, Wydawnictwo Gnome, Katowice 2010, s. 83-93.

20/ Nazwy pierwszego miesiąca roku o źródłosłowie prasłowiańskim we współczesnych językach słowiańskich, [w:] Bałkański folklor jako kod interkulturowy. Tom 1, red. J. Rękas, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2011, s. 413-420.

21/ Rodzime nazwy drugiego miesiąca roku w dzisiejszych językach słowiańskich, [w:] W kręgu literatury i języka. Analizy i interpretacje, red. M. Michalska-Suchanek, Prace Naukowe Gliwickiej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości Seria Filologia. Tom 2, Gliwice 2011, s. 187- 192.

22/ Europejska karta języków regionalnych lub mniejszościowych a jej ustawowe zabezpieczenia w Bośni i Hercegowinie, Chorwacji, Czarnogórze i Serbii, [w:] Topografia tożsamości. Tom 2, red. A. Firlej, W. Jóźwiak, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2012, s. 237-250.