prof. zw. dr hab. Barbara Czapik-Lityńska
stanowisko: profesor zwyczajny
zakład: Zakład Literatur Słowiańskich
e-mail: litynska@interia.eu
gabinet: 4.21
dyżur:
środa, godz. 14:00 – 15:30, gab. 4.21;
Publikacje:
A. Druki zwarte (książki, monografie naukowe)
KSIĄŻKI (monografie):
1. „Jeszcze-nie”. Utopicum jugosłowiańskiej awangardy, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1576, Katowice 1996, ss. 150.
2. Chorwacka i serbska awangarda literacka w perspektywie badań porównawczych, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 2285, Katowice 2005, ss. 138.
3. (w przygotowaniu: Literatura chorwacka XX wieku w perspektywie transformacji wartości)
TOMY ZBIOROWE (redakcja lub współredakcja):
1. Studia z języków i literatur narodów słowiańskich. Tendencje rozwojowe, (red. z E. Tokarzem), Katowice 1991, ss. 185.
2. Kryzys tożsamości, (red. z E. Tokarzem), Katowice 1992, ss. 134.
3. Rozpad mitu i języka?, Katowice 1992, ss. 211.
4. Folia Philologica Macedono-Polonica, T. 3, (red. z I. Opackim), Katowice 1994, ss. 145.
5. Utopia w językach, literaturach i kulturach Słowian, T. 2 – Z przemian świadomości utopijnej w procesie historycznoliterackim, Katowice 1997, ss. 175.
6. Studia z historii literatury i kultury Słowian (red. ze Z. Daraszem), Katowice 2000, ss. 192.
7. Z dziejów podmiotu i podmiotowości w literaturach słowiańskich XX wieku, (red. z M. Buczek), Katowice 2005, ss. 266.
8. Literatury słowiańskiej po roku 1989. Nowe zjawiska, tendencje, perspektywy. T. III – Podmiotowość, Warszawa 2005, ss. 282.
B. Artykuły:
1. Przejawy nadrealizmu w literaturze serbskiej, „Pamiętnik Słowiański” 1976, t. XXVI, s. 139-148.
2. U podstaw wczesnej poezji Milana Dedinaca, „Pamiętnik Słowiański” 1978, t. XXVIII, s. 91-113.
3. Między modernizmem a nadrealizmem, w: Literatury słowiańskie w okresie awangardowego przełomu, red. Z. Niedziela, Wrocław 1979, s. 71-80.
4. Współcześni wobec modelu języka, literatury i kultury narodowej Vuka Karadžicia, „Pamiętnik Słowiański” 1986/1987, t. XXXVI/XXXVII, s. 73-89.
5. Dramaty Vojnovicia wobec prądów literackich epoki, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, „Prace Historycznoliterackie” 1987, z. 62, red. M. Tatara, s. 19-27.
6. „Słowo jako testament czynu” w rewolucyjnej poezji W. Broniewskiego i O. Daviča, w: Polska-Jugosławia. Związki i paralele literackie, red. H. Janaszek-Ivaničkova i E. Madany, Wrocław 1987, s. 73-84.
7. Z problemów nadrealizmu w literaturach słowiańskich, „Ruch Literacki” 1988, r. XXVII, z. 1-2 (160-161), S. 57-70.
8. Automatski zapis u poeziji, „Stremljenja” 1988, nr 2-3, s. 39-52.
9. Kontinuitet Vukovog jezičkog, književnog i kulturnog modela, „Izraz” 1988, nr 3-4, s. 272-283.
10. Literatura a moralność. Próba porównawczej interpretacji problemu na podstawie eseistyki Miroslava Krležy i Czesława Miłosza, „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej” 1989, XXVI, s. 179-192.
11. Wokół sporu o wartości. Z doświadczeń literatury jugosłowiańskiej, Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze, t. 13, red. G. Porębina, Katowice 1989, s. 115-122.
12. Dramat idei Jovana Hristicia, „Sprawozdania z posiedzeń komisji naukowych”, t. XXXIV/1-2, styczeń-grudzień 1990, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, s. 75.
13. Poljaci o „Gorskom vijencu” P. Petrovića-Njegoša, w: Naučni sastanak slavista u Vukove dane, t. 18/2 – Njegoševo pesničko delo, Beograd 1990, s. 326-329.
14. Oskara Daviča dialog z literaturą popularną, w: W kręgu literatury popularnej, red. I. Opacki, Katowice 1990, s. 30-37.
15. Słowo mitycznego i historycznego czynu w „Górskim wieńcu” Petara Petrovicia Njegoša. Z problemów ideowo-estetycznego kształtowania kulturowej i narodowej świadomości, w: W kręgu literatury popularnej, red. I. Opacki, Katowice 1991, s. 51-69.
16. Rozważania o alternatywnym aspekcie międzywojennej awangardy jugosłowiańskiej, w: Studia z języków i literatur narodów słowiańskich. Tendencje rozwojowe, red. B. Czapik i E. Tokarz, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1148, Katowice 1991, s, 156-162.
17. Pesničko stvaralaštvo O. Daviča, „Dalje” 1991, god. X, nr 33-34, s. 26-34.
18. Dramat idei Jovana Hristicia, w: Studia porównawcze z literatur słowiańskich, red. R. Łużny i Z. Niedziela, Wrocław-Kraków-Warszawa 1992, s. 145-154.
19. Transformacje mitu słowiańskiego zbawcy w awangardzie jugosłowiańskiej, w: „Prace Historycznoliterackie”, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, z. 81, red. M. Bobrownicka, Kraków 1992, s. 123-129.
20. Budowanie tożsamości, doświadczanie kryzysu, w: Kryzys tożsamości, red. B. Czapik i E. Tokarz, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1301, Katowice 1992, s. 7-14.
21. „Meta-fizyczny” horror literatury na rozdrożu albo wyczerpanie paradygmatycznego obszaru tożsamości (o dramacie „Mesije, mesijah” Oskara Daviča), w: Kryzys tożsamości, Katowice 1992, s. 30-37.
22. W kręgu problematyki „rozpadu mitu i języka”, w: Rozpad mitu i języka?, red. B. Czapik, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1324, Katowice 1992, s. 7-16.
23. Rytuały umierania języka, w: Rozpad mitu i języka?, red. B. Czapik, Katowice 1992, s. 162-168.
24. Dwa warianty idei (mitu) słowiańskiej misji – romantyczny i awangardowy, „Ruch Literacki”, 1993 r. XXXIV, z. 3 (198), s. 207-216.
25. Niektóre problemy dynamiki rozwoju awangardy słoweńskiej w świetle rytmiki negatywnej, w: Individualni in generacijski ustvarjalni ritmi v slovenskem jeziku, književnosti in kulturi, red. M. Juvan in T. Sajović, Ljubljana 1994, s. 317-324.
26. Polski i macedoński „nadrealizm spontaniczny”, w: Folia Philologica Macedono-Polonica, t. 3, red. B. Czapik i I. Opacki, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1421, Katowice 1994, s. 33-42.
27. Postmodernistyczna autobiografia Oskara Daviča, w: Postmodernizm w literaturze i kulturze krajów Europy Środkowo-Wschodniej, red. H. Janaszek-Ivaničkova i D. Fokkema, Katowice 1995, s. 245-250.
28. The Postmodern Autobiography of Oskar Davičo, w: Postmodernism in Literature and Culture of Central and Eastern Europe, red. H. Janaszek-Ivaničkova i D. Fokkema, Katowice 1996, s. 257-262.
29. Problem(y) postmodernizmu w literatuze chorwackiej i literaturze serbskiej, w: Postmodernizm w literaturze i kulturze krajów Europy Środkowo-Wschodniej, red. H. Janaszek-Ivaničkova i D. Fokkema, Katowice 1995, s. 167-178.
30. The Problem)s) of Postmodernism in Croatian and Serbian Literature, w: Postmodernism in Literature and Culture of Central and Eastern Europe, red. H. Janaszek-Ivaničkova i D. Fokkema, Katowice 1996, s. 171-181.
31. [współautor: A. Lityński] Przestępstwo i kara w statucie Policy. Z dziejów prawa chorwackiego, w: Z dziejów prawa, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1581, Katowice 1996, s. 24-37.
32. Transgresje jugosłowiańskiej awangardy, „Pamiętnik Słowiański” XLV/XLVI, 1995/1996, s. 53-67.
33. Wizja języka i kultury w awangardzie chorwackiej i serbskiej, w: Język wobec przemian kultury, red. E. Tokarz, Katowice 1996, s. 86-91.
34. [współautor: A. Lityński] Korčulanski statut. Statut grada i otoka Korčule (1214-1265). Split 1995, „Kwartalnik Historyczny” 1996, z. 3, s. 126-128.
35. Wielkie i małe utopie jugosłowiańskiej awangardy, w: Utopia w językach, literaturach i kulturach Słowian, t. II – Z przemian świadomości utopijnej w procesie historycznoliterackim, red. B. Czapik-Lityńska, Katowice 1997, s. 81-89.
36. [R]ewolucja świadomości w awangardzie i postmodernizmie a zagadnienie [nie]tożsamości, w: Ponowoczesność a tożsamość, Red. B. Tokarz i S. Piskor, Katowice 1997, s. 22-33.
37. Wizja języka i kultury w awangardzie chorwackiej i serbskiej, Język wobec przemian kultury, Red. E.Tokarz, Katowice 1997, s. 86-93.
38. Granice i kody awangardy i postmodernizmu. W kręgu problemów literatury chorwackiej i serbskiej, w: Z polskich studiów slawistycznych, Red.: J. Kornhauser, L. Macheta, L. Suchanek, Warszawa 1998, s. 163-169.
39. [z Adamem Lityńskim] W kręgu problemów kary śmierci w statucie Dubrownika z 1272 roku, w: Z historii państwa, prawa, miast i Polonii, Red.: J. Ciągwa, T. Opas, Rzeszów 1998, s. 63-80.
40. Granicy i kody awangardy i postmodernizmu, w: Streszczenia referatów i komunikatów, XII Międzynarodowy Kongres Slawistów, Kraków 1998, oprac. L. Suchanek, L. Macheta, Warszawa 1998, s. 145-14.
41. Surrealizm, w: Literatury zachodniosłowiańskie czasu przełomów 1890-1990, t, 2 Literatura czeska, Red. H. Janaszek-Ivaničkova, Katowice 1999, s. 724-728.
42. (z Adamem Lityńskim), Zasady odpowiedzialności karnej w statucie Dubrownika z 1272 roku, w: Z dziejów prawa. Część 2, Katowice 1999, s. 25-44.
43. (z Adamem Lityńskim), Przestępstwa przeciwko mieniu w „Statucie winodolskim” (1288 rok). Z dziejów prawa chorwackiego, w: Z dziejów prawa. Część 2. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1735, Katowice 1999, s. 45-61.
44. Z problemów rozwoju idei wolności i integracji w kulturze Serbów i Chorwatów, Roczniki Humanstyczne 1999, t. XLVII, zeszyt 7, s. 83-90.
45. Utopijne aspekty wizji kultury w świadomości jugosłowiańskiej Wielkiej Awangardy, w: Wielkie tematy kultury w literaturach słowiańskich, Red. T. Poźniak i A. Skotnicka-Maj, Wrocław 1999, s. 113-119.
46. [z Adamem Lityńskim:] Prolegomena do trzech statutów dalmatyńskich: Policy, Winodola, Korczuli, w: Studia z dziejów państwa i prawa polskiego, t.4. Wyd. Uniw. Łódzkiego, Łódź 1999. (Księga jubileuszowa Profesora Zygfryda Rymaszewskiego), s.37-51.
47. Turpituda – nadrealistyczne soliloquium wyobraźni Marka Risticia, w tomie jubileuszowym dedykowanym Profesor H. Czajce W kręgu kultury Słowian, red. E. Tokarz, Katowice 1999, s. 103-113.
48. Jugosłowiańskie aporie wczesnej awangardy. W: Studia z historii literatury i kultury Słowian. Red. B. Czapik-Lityńska, Z. Darasz. Wyd. UŚ. Katowice 2000, s. 116-126.
49. [z A. Lityńskim] Zagadnienie kary śmierci i pojednania w statucie Dubrownika z 1272 roku. W: Pacyfizm. Prawo a dzieje państwa i ustroju. Tom 2 pod red. M. Szyszkowskiej. Białystok 2001, s. 28-45.
50. Stereotypy w historii literatury, czyli co począć z awangardą i postmodernizmem?, W: Slawistyka u progu nowego wieku, Red. B. Zieliński, Poznań 2001, s. 89-94.
51. Awangarda w literaturach słowiańskich. Uwagi o zmianach perspektyw badawczych, W: Słowiańszczyzna w kontekście przemian Europy końca XX wieku. Język-tradycja-kultura, Red. E. Tokarz, Katowice 2001, s 40-48.
52. Ok(n)o obrazu. Wokół teorii twórczości nadrealizmu,W: Dwudziestowieczna ikonosfera w literaturach europejskich. Wizualizacja w literaturze, Red. B. Tokarz, Katowice 2002, s. 123-135.
53. „Syndrom kultury kłamstwa” według Dubravki Ugrešić, W: Nadzieje i zagrożenia. Slawistyka i komparatystyka u progu nowego tysiąclecia, Red. J. Zarek, Katowice 2002, s. 313-318.
54. Spotkania z numinosum. Uwagi o duchowości awangardy jugosłowiańskiej, w: Z zagadnień literatury, kultury i języka, Red. B. Tokarz, Katowice 2002, s.113-120.
55. U źródeł obrazowania we wczesnej poezji Oskara Daviča, W: Języki i tradycje Słowian, Red. E. Tokarz, Katowice 2003, s. 388-397.
56. Dubravka Ugrešić – obca czy inna? , W: Tropy tożsamości: Inny, Obcy, Trzeci, Red. W. Kalaga, Katowice 2004, s. 89-98.
57. Nostalgiczna Jugosławia. Oniryczne pejzaże ojczyzny, W: Krainy utracone i pozyskane. Problem w literaturach Europy Środkowej, Red. K. Krasuski,Katowice 2005, s.115-126.
58. Podmiot w drodze. Szkic o podmiocie i podmiotowości w perspektywie doświadczenia modernistyczno-awangardowego, W: Z dziejów podmiotu i podmiotowości w literaturach słowiańskich XX wieku, Red. B. Czapik-Lityńska i M. Buczek, Katowice 2005, s. 215-226.
59. Tezy o podmiotowości – perspektywa przełomu wieków, w: Literatury słowiańskie po roku 1989. Nowe zjawiska, tendencje, perspektywy, t. III – Podmiotowość, Red. B. Czapik-Lityńska, Warszawa 2005, s. 7-19.
60. „Ja jestem” – myślący podmiot na scenie pisma i na scenie świata, W: Literatury słowiańskie po roku 1989. Nowe zjawiska, tendencje, perspektywy, t. III – Podmiotowość, Red. B. Czapik-Lityńska, Warszawa 2005, s. 223-233.
61. Anarchistyczno-nihillistyczna podmiotowość Dubravki Ugrešić. W: Świat przez pryzmat „ja”. Red. B. Gontarz i M. Krakowiak. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2006, s. 47-56.
62. Coś więcej niż literatura w literaturze. W: Antropologia kultury. Antropologia literatury. Na tropach koligacji. Red. E. Kosowska, A. Gomóła, E. Jaworski. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2007, s. 27-37.
63. (Post)modernistyczne konteksty twórczości Dubravki Ugrešić. W: Nasza środkowoeuropejska ars combinatoria. Red. K. Pieniążek-Marković, G. Rem, B. Zieliński. Wydawnictwo Naukowe UAM. Poznań 2007, s. 201-212;
64. Hrvatska književnost na šleskoj slavistici i kroatistici (hrvatskoj filologiji). W: Hrvatska književnost na europskim sveučilištima. Red. A. Janković Čikos. Wyd. DHK. Zagreb 2007, s. 30-35;
65. Rozpad Jugosławii jako rozpad wartości. Punkt widzenia Dubravki Ugrešić i Slavenki Drakulić. „Południowosłowiańskie Zeszyty Naukowe. Język-Literatura-Kultura” 2007, nr 4, red. Z. Darasz, s. 31-42.
66. Ponowoczesne doświadczenie narodowe. Przypadek Dubravki Ugrešić, w: Bunt tradycji, tradycja buntu. Księga dedykowana Profesorowi Krzysztofowi Wrocławskiemu, red. M. Bogusławska i G. Szwat-Gyłybowa, Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej UW, Warszawa 2008, s.147-162.
67. Vukovar – miasto nostalgiczne. Literackie obrazy pamięci i zapomnienia w twórczości Pavla Pavličicia, w: tom zbiorowy pod red. M. Falskiego, Warszawa 2008, s. 174-185.
68. Żensko pismo.O dyskursie emancypacyjnym i krytycznym z perspektywy teorii postkolonialnej; „Porównania”, red. B. Bakuła, Poznań 2008.
C. Recenzje:
1. Związki polsko-jugosłowiańskie, „Slavia Occidentalis” 1973, r. XIV, nr 4, s. 270-272.
2. A. Stankowicz: Proza artystyczna Isaka Samokovliji , „Pamiętnik Słowiański” 1977, t. XXVII, s. 249-250.
3. Dionyz Durišin: Teoria literarnej komparatistiky, „Pamiętnik Słowiański” 1979, t. XXIX, s. 250-252.
4. J. Kornhauser: Sygnalizm, „Ruch Literacki” 1983, r. XXIV, z. 3-4, s. 138-139.
5. Aleksandar Flaker: Ruska Avangarda, „Slavica slovaca” 1989, ročn. 24, nr 4, s. 363-366.
6. Misjonarze i konsumenci, „Tak i Nie” 1989, nr 17, s. 13.
7. Kategoria Europy w literaturach słowiańskich, „Pamiętnik Słowiański” 1992, t. XLII, s. 106-110.
8. J. Wierzbicki, Pożegnanie z Jugosławią, „Pamiętnik Słowiański” 1993, t. XLIII, s. 167-170.
9. D. Oraić Tolić: Paradigme 20. stoljeća. Avangarda i postmoderna, Zagreb 1996, s. 187; „Pamiętnik Słowiański” R. 1997/1998, T. XLVII/XLVIII, s. 209-211.
10. Maria Dąbrowska-Partyka: Teksty i konteksty. Awangarda w kulturze literackiej Serbów i Chorwatów. Wyd. UJ Kraków 1999, s. 212, „Pamiętnik Słowiański”. Tom L, rok 2000 (faktyczny rok publikacji 2001), s. 100-104.
11. Lech Miodyński. Powroty znaczeń. Aktualizacje tradycji kulturowych w literaturze macedońskiej po roku 1945. Katowice 1999, s. 243, „Pamiętnik Słowiański” tom L, rok 2000, s. 105-107.
12. Patchwork i autobiograficzna instalacja, „Opcje” 2003, nr 2, s. 70-73.
13. Čovjek, prostor, vrijeme. Književnoantropološke studije iż hrvatske književnosti, red. D. Fališevac i Ž. Benčić, Zagreb 2006, s. 494, „Pamiętnik Słowiański” 2008,
D. Inne (przedmowy, posłowia, tłumaczenia etc.
1. Mikulaš Bakoš, „Slavia Occidentalis” 1975, t. XXXII, nr 33, s. 175-176 [nekrolog]
2. U podstaw wczesnej poezji Milana Dedinaca – streszczenie referatu wygłoszonego na posiedzeniu Komisji Słowianoznawstwa PAN – Oddział w Krakowie, dn. 23.11.1977, „Sprawozdania z posiedzeń komisji naukowych”, t. 21/2, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980, s. 68-69.
3. Twórczość poetycka Oskara Daviča. Tezy rozprawy habilitacyjnej, „Biuletyn Slawistyczny”, t. X-XI (1985-1986), Warszawa-Łódź 1988, s. 51-52.
4. Tragom „poezija-život” i reč-telo”, tłum. B. Rajčić, sześć odcinków tekstu nadanego przez „Treći program” radia Belgrad między 28.5. a 3.6. 1988 roku.
5. Wokół sporu o wartości. Z doświadczeń literatury serbskiej XX wieku, „Sprawozdania z posiedzeń komisji naukowych”, t. XXXI/2, lipiec-grudzień 1987, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1989, s. 44-45.
6. Transformacje mitu słowiańskiego zbawcy w awangardzie jugosłowiańskiej, „Sprawozdania z posiedzeń komisji naukowych”, t. XXXIV/1-2, styczeń-grudzień 1990, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, s. 75.
7. Docent dr Tone Pretnar, w: Rozpad mitu i języka?, red. B. Czapik, Katowice 1992, s. 210-211.
8. Wstęp, w: Utopia w językach, literaturach i kulturach Słowian, T. 2, red. B. Czapik-Lityńska, Katowice 1997, s. 7-8.
9. (współautor Z.Darasz): Słowo wstępne. W: Studia z historii literatury i kultury Słowian. Red. B. Czapik-Lityńska, Z. Darasz. Wyd. UŚ. Katowice 2000, s, 5-6.
10. (cztery hasła osobowe) Miloš Crnjanski: Wielka Encykopedia PWN, T.6, Warszawa 2002, s. 196; Oskar Davičo, t. 6, s.546; Milan Dedinac,t. 7, s. 12; Jovan Dučić, t. 7, s. 415.
11. Wstęp, W: Z dziejów podmiotu i podmiotowości w literaturach słowiańskich XX wieku, Red. B. Czapik-Lityńska i M. Buczek, Katowice 2005, s. 7-9.
E. Materiały i opracowania niepublikowane
1. [Współautor: Z. Darasz], Programy i manifesty w literaturach narodów Jugosławii w XX wieku. Antologia, b.m.w. 1991, s. 176 (maszynopis powielony; skrypt do użytku wewnętrznego].
2. Negativna epifanija hrvatske avangarde, w: tom zbiorowy pod red. C. Milanji, Zagreb;
3. Literatura, egzystencja, wartości, w: tom zbiorowy pod red. B. Stempczyńskiej, Katowice
4. Energie miasta w literaturze chorwackiego modernizmu i postmodernizmu, red. B. Zieliński, Poznań.
5. Mesije: mesijah Oskara Daviča – postmodernistyczny dramat absurdu, w: Dziedzictwo i współczesność w dramacie południowosłowiańskim, red. J. Sobczak, Poznań.
UDZIAŁ W PROJEKTACH:
– Grant KBN nr 1 0691 91 01 „Rozpad języka i wartości kulturowych”, r. 1991;
– Grant KBN nr 1 P103 023 03„Awangarda w literaturach Jugosławii”, r.1992;
– Grant KBN nr 115/E-343/SPB/MSN/H-01/DZ 195/2003-2005 „Literatury słowiańskie po roku 1989 w dialogu z Europą i światem. Nowe zjawiska, tendencje, perspektywy”; prowadzenie tematu „Podmiotowość”; zakończonego publikacją tomu zbiorowego Podmiotowość (Literatury słowiańskie po roku 1989. Nowe zjawiska, tendencje, perspektywy, t. III Podmiotowość, Warszawa 2005)
– kierowanie projektami badawczymi (zakończonymi publikacjami) w ramach tematu statutowego „Literatury słowiańskie XX wieku”, prowadzonego w Zakładzie Literatur Słowiańskich (ostatnia publikacja książkowa: Z dziejów podmiotu i podmiotowości w literaturach słowiańskich XX wieku, Katowice 2005).
– Grant Uniwersytetu w Zagrzebiu nr 011454 „Oniričko kao poetološki i antropološki problem”; kier. projektu – prof. dr Dunja Fališevac, w planie 2008-2010.
PRZYNALEŻNOŚĆ DO ORGANIZACJI I STOWARZYSZEŃ NAUKOWYCH:
– członek Komisji Słowianoznawstwa PAN w Krakowie;
– członek Komisji Kultury Słowian PAU;
